Amphilophus labiatus (Albert Günther, 1864)

Επιστημονικό Όνομα : Amphilophus labiatus (Günther, 1864)

Amphi = Αmphibious = Αμφίβιο

Lophus = λόφος (lóphos) = Αναφορά στο έντονο μετωπιαίο λίπωμα.

Labia = χείλια = Αναφορά στα έντονα χείλια του είδους.

Κοινές Ονομασίες: Red Devil Cichlid
Κοινή ονομασία από τους λάτρεις του είδους, από το σύνηθες βαθύ κόκκινο χρώμα του, και τον επιθετικό χαρακτήρα του με ισχυρά δόντια.

Γενική Κατηγορία : Cichlid

Τάξη : Cichliformes
Οικογένεια : Cichlidae

Γένος : (Amphilophus spp.)

Είδος: Midas cichlid (Η ονομασία παρέχεται για να καλύψει την ποιο έγκαιρη και καλύτερη επιστημονική πληροφόρηση.

Οι πληροφορίες δεν έχουν λάβει την τελική έγκριση από το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ USGS).

Βιότοπος : Εντοπίζεται στις λίμνες Νικαράγουα και Μανάγκουα της Νικαράγουας, και σπανιότερα στον ποταμό Τιπιτάπα που τις ενώνει, καθώς και στους μικρότερους κρατήρες στην περιοχή. Αναφέρεται επίσης ότι εισήχθη και εγκαταστάθηκε σε διάφορους βιότοπους στη Βόρεια Αμερική, τη Χαβάη, το Πουέρτο Ρίκο και Ινδονησία αλλάζοντας τις ισορροπίες στα υπάρχοντα οικοσυστήματα.

Μέγεθος : Το τελικό μέγεθος σε αυτό το είδος κυμαίνεται από 25 εκατοστά (συνήθως τα θηλυκά) μέχρι και 35 εκατοστά που μπορούν να γίνουν τα αρσενικά, και χρειάζονται τρία χρόνια για να φτάσουν σε πλήρες μέγεθος.

 
Συντήρηση στο ενυδρείο:
PH : 6 - 8
KH : 5-10°dKH
GH : 10 - 20 °dGH
Θερμοκρασία : 23 - 26 °C στην φύση επιβιώνει μέχρι και τους 33 °C.

Λίτρα : Ένα ενυδρείο με μήκος 150cm και πλάτος 45 για ένα και μόνο ψάρι άλλα πολλά περισσότερα λίτρα για ζευγάρι. Αν το μεταφράσουμε σε λίτρα τα ελάχιστα που θα μπορούσαμε να το διατηρήσουμε είναι τα 350λτ. Εννοείται ότι όσο περισσότερα λίτρα τόσο καλύτερα για το ψάρι μας.

Κοινωνική συμπεριφορά : Πολύ επιθετικό ψάρι και ειδικά με το είδος του. Η επιθετικότητα αυτή μειώνεται όταν τοποθετείται σε ενυδρεία πολλών λίτρων (άνω των 1000) μαζί με άλλα είδη μεγάλων κιχλίδων (Oscar, Green Terror κ.α).

Διαχωρισμός φύλου : Αν και τα δυο φύλα έχουν μετωπιαίο εξόγκωμα στα αρσενικά είναι πιο μεγάλο, και γίνονται αισθητά μεγαλύτερα με επιμήκη ουριαία και ραχιαία πτερύγια.

Διακόσμηση και εξοπλισμός του ενυδρείου : Ο φυσικός τους βιότοπος είναι πολύ επικίνδυνος. Άλλωστε είναι και η μόνη λίμνη γλυκού νερού στην Κεντρική Αμερική με μεγάλο πληθυσμό ταύροκαρχαριών. Για αυτό, βρίσκονται να κολυμπούν κατά μήκος βράχων, έχοντας την δυνατότητα οποιαδήποτε στιγμή να μπορούν να θαλαμώσουν σε οπές όταν πρέπει να υποχωρήσουν, και να κρυφτούν ανάμεσα στους βράχους. Στο ενυδρείο συστήνεται να μπουν πολύ μεγάλες πέτρες στις δυο άκρες του ενυδρείου ή κιούπια πήλινα έτσι ώστε τα ψάρια να αισθάνονται ασφαλή και να τους παρέχονται κρυψώνες σε περιπτώσεις αψιμαχίας μειώνοντας έτσι την επιθετικότητα τους.

Σε περίπτωση γέννας, η θηλυκιά ανοίγει λαγούμι ανάμεσα στα βράχια προστατεύοντας τον γόνο τις πρώτες μέρες, για αυτό σημαντικό ρόλο παίζει ο βυθός. Πρέπει να έχει βάθος διότι σκάβουν αρκετά για να δημιουργήσουν την φωλιά τους και οι πέτρες πρέπει να είναι στερεωμένες πολύ καλά για να μην υπάρξει κάποιο ατύχημα στο ίδιο το ενυδρείο.

Τα φυτά αποκλείονται καθώς θα τα καταστρέψει. Μπορούμε όμως να βάλουμε στην  επιφάνεια του νερού φυτά τύπου Πόθο, Φιλόδεντρο, Σπαθίφυλλο, κλπ, αρκεί το ρίζωμα τους να είναι προστατευμένο από την άμεση επαφή με τα ψάρια, έτσι ώστε να υποβοηθούν σε ένα βαθμό στην απονιτροποίηση του ενυδρείου μας. Πέτρες, ξύλα και γενικά υλικά που είναι πολύ βαριά για να τα μετακινήσει μπορούν να τοποθετηθούν στο ενυδρείο ασφαλίζοντας τα καλά, και γενικά ο εξοπλισμός όπως οι Θερμαντήρες εντός της γυάλας θα πρέπει να προστατεύονται όσο το δυνατόν καλύτερα.

Ιδανικά, καλό θα ήταν να υπάρχει sump όπου να  μπορεί να μπει όλος ο εξοπλισμός, πολλά υλικά φίλτρανσης (μιας που τα συγκεκριμένα ψάρια παράγουν αρκετά απόβλητα) και αρκετά υδρόβια φυτά (Refugium) που θα μπορούν να επιβιώσουν από την καταστροφική συμπεριφορά των ψαριών μην έχοντας πρόσβαση. Απαραίτητο επίσης κρίνεται το καπάκι καθώς δεν θα είναι λίγες οι φορές που θα αποπειραθούν να πηδήξουν έξω από την γυάλα. Οι  σταθερές παράμετροι του νερού, το καθαρό νερό με τις τακτικές αλλαγές του,  και η  υψηλή οξυγόνωση  για την οξείδωση των αζωτούχων υποπροϊόντων είναι απαραίτητα για την ισορροπία του συστήματος χωρίς να επιδιώκουμε  δυνατές ροές μια που στον βιότοπο τους ζούνε σε λίμνες με σχετικά ήρεμα νερά.

Ζώνη Κολύμβησης : Φαίνεται να προτιμά τους βενθικούς οικότοπους καθώς συνήθως παρατηρείται ότι παραμένει κοντά στον πυθμένα των λιμνών στη Νικαράγουα και εάν απειληθεί θα προσπαθήσει να διαφύγει σε βαθύτερα νερά ή μέσα στον βραχισμό. Στο ενυδρείο κινείτε σε όλο το πλάτος, μήκος και ύψος του.

Διατροφή : Παμφάγο. Είναι ψάρι θηρευτής και θα φάει ότι χωράει στο στόμα του.

Στη φύση τρέφεται κυρίως με μικρά ψάρια, σαλιγκάρια, όστρακα, προ νύμφες εντόμων, σκουλήκια και άλλους βενθικούς οργανισμούς. Από τροφές του εμπορίου προτιμά τα stiks που έχουν σαν βάση την πρωτεΐνη. Θα τιμήσει ιδιαίτερα τις κατεψυγμένες τροφές όσο και  γαρίδες, μύδια, κτλ. Κόκκινο κρέας και μοσχαροκαρδιά αποκλείονται από την διατροφή τους γιατί θα δημιουργήσουν προβλήματα στο πεπτικό τους σύστημα. Όσον αφορά το γόνο, στη φύση συνήθως τρέφεται  με πλαγκτόν, μικρά ασπόνδυλα όπως τα κωπήποδα, και βλέννα από τους γονείς τους.

Μέγιστη ηλικία στο ενυδρείο : 10-12 χρόνια, ίσως και παραπάνω.

Ιδανικοί Συγκάτοικοι : Μεγάλες κιχλίδες, μεγάλα γατόψαρα (σε ενυδρεία μεγαλύτερα των 1000 λίτρων).

Υποείδη και υβρίδια : Επίσημα όχι αλλά οι χομπίστες στην Αμερική ειδικότερα έχουν δημιουργήσει υβρίδια με διάφορα αλλά είδη της οικογένειας amphilophus. Είναι επίσης αποδεκτό από πολλούς πως τα άτομα που αγοράζουμε από εκτροφείς έχουν μεγάλη πιθανότητα να είναι υβρίδια με τον Μίδα (Amphilophus Citrinellus)

Αναπαραγωγή στο ενυδρείο :  Απαιτείται ενυδρείο μήκους 2 μέτρων με πέτρες και πήλινα για να εναποθέσουν τα αυγά. Η μεγάλη δυσκολία στην αναπαραγωγή τους είναι η εύρεση ζευγαριού. Το αρσενικό είναι ικανό να σκοτώσει το θηλυκό ακόμα και κατά την διαδικασία του φλερτ. Σε ενήλικα άτομα έχουν δοκιμαστεί επιτυχώς διάφανα χωρίσματα, πολλές φορές και με τρύπες ώστε τα ψάρια να αναπαραχθούν χωρίς να αφαιρεθεί το χώρισμα. Πιο εύκολο είναι η αγορά ανηλίκων ατόμων ώστε να προκύψει ζευγάρι φυσικά. Μόλις συμβεί αυτό αφαιρούμε τα υπόλοιπα γιατί κινδυνεύουν να εξοντωθούν από το ζευγάρι.

Όταν το ζευγάρι είναι έτοιμο για αναπαραγωγή, τα μετωπιαία εξογκώματα θα φουσκώσουν και στα δυο ψάρια. Το φλερτ τους είναι βίαιο και μεγάλο σε χρονική διάρκεια. Λίγο πριν την γέννα θα είναι εμφανή τα γεννητικά όργανα της θηλυκής. Τα αυγά θα τοποθετηθούν σε σπηλιά ή σε οποιαδήποτε διαθέσιμη επιφάνεια. Το θηλυκό γεννά τα αυγά και το αρσενικό τα γονιμοποιεί. Κατά μέσο όρο γεννάνε 600-700 αυγά αλλά μπορεί και περισσότερα εάν τα ψάρια είναι πλήρως ανεπτυγμένα. Οι γονείς παρουσιάζουν εξαιρετικά ένστικτα προστατεύοντας και μεγαλώνοντας το γόνο με απόλυτη αφοσίωση σε σημείο που θα επιτεθούν και σε εργαλεία/σωλήνες/χέρια που μπορεί να μπουν στο ενυδρείο. Οι γόνοι εμφανίζονται μέσα σε 2-3 ημέρες και μεταφέρονται σε λαγούμι όπου θα παραμείνουν για 5 με 7 ημέρες μέχρι να μπορούν να κολυμπούν μόνοι τους. Αρχικά τρέφονται με το λεκιθικό τους σάκο. Καθώς μεγαλώνουν, αφήνουν σταδιακά την  φωλιά τους αλλά θα μείνουν κοντά στην εμβέλεια των γονέων. Όταν τα ιχθύδια έχουν μήκος περίπου 20 mm, αρχίζουν να ανεξαρτητοποιούνται από τους γονείς τους, κολυμπώντας ελεύθερα σε όλο τον χώρο.

Γενικές πληροφορίες : Δύσκολο ψάρι που δεν συνίσταται σε αρχάριους χομπίστες. Δεν ονομάζεται κόκκινος διάβολος τυχαία. Είναι αρκετά επιθετικά, έχουν έντονα χείλη και το στόμα τους είναι μεγάλο. Στη φαρυγγική γνάθο, υπάρχει ένα δεύτερο σύνολο σιαγόνων που βρίσκονται ακριβώς μπροστά από το λαιμό και παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατροφή τους. Έχει ουσιαστικά μεγάλα γερά δόντια (Γομφίους) για να σπάει τα οστρακοειδή με τα δυνατά του σαγόνια.

Συνήθως έχουν έντονο κόκκινο, πορτοκαλί χρώμα της φωτιάς και ξεχωρίζουν στο ενυδρείο από τα άλλα ψάρια.

Στην φύση αλλά και στα ενυδρεία, θα το βρούμε σε πολλές παραλλαγές χρώματος από σκούρο καφέ, γκρι, κόκκινο, πορτοκαλί και μερικές φορές λευκά.

Red Devil vs Midas

Συχνά οι λάτρεις μπερδεύουν τον Μίδα (Amphilophus Citrinellus) με τον RedDevil (Amphilophus labiatus). Άλλωστε δεν είναι λίγες οι φορές που στο εμπόριο συναντάμε διάφορες κιχλίδες που έχουν ανάμεικτα χαρακτηριστικά λόγω υβριδισμού.

Οι κιχλίδες Midas περιγράφηκαν για πρώτη φορά από τον Albert Günther το 1864 από τρία δείγματα που συλλέχθηκαν στη λίμνη Νικαράγουα.

Αρχικά περιγράφηκαν δυο είδη, τα γενεαλογικά ψηλόσωμης μορφής ευρέως διαδεδομένα στην περιοχή (Cichlasoma citrinellum - τώρα Amphilophus citrinellus), και και μια ιδιαίτερης μορφής με χοντρά χείλη που περιορίζεται στις μεγάλες λίμνες Μανάγκουα και Νικαράγουα το(C. labiatum, τώρα A. Labiatus) που συνδέονται πάντα με περιορισμένους και συγκεκριμένους βραχώδεις οικότοπους.

Ένα τρίτο είδος ενδημικό στον κρατήρα Lake Apoyo περιγράφηκε επίσης  αλλά εκατό χρόνια αργότερα, το 1976 (C. zaliosum, τώρα A. Zaliosus).

Αρκετά ακόμη είδη έχουν περιγραφεί από τότε πολύ πρόσφατα σε αυτό το πολυμορφικό και πολυχρωματικό σύμπλεγμα  αλλά ακόμη δεν είναι διεξοδικά μελετημένα. Το σύμπλεγμα ειδών κιχλίδων Midas, ως συνέπεια της εκτεταμένης διαφοροποίησης του χρώματος και της μορφολογίας τους, και της ιδιαίτερης γεωγραφικής του κατανομής, είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον σύστημα - μοντέλο για την μελέτη των μηχανισμών και των υποκείμενων βιογεωγραφικών ρυθμιστών της ενδογένεσης με εναλλακτικά εξελικτικά σενάρια της βιοποικιλότητας τους.

Επί του παρόντος, η κιχλίδα Midas τοποθετείται στο γένος Amphilophus Citrinellus, αλλά αρκετοί ερευνητές το αμφισβητούν και ισχυρίζονται ότι η κιχλίδα Midas είναι ένα σύμπλεγμα ειδών που αποτελείται από πολλά είδη που δεν έχουν ακόμη οριοθετηθεί. Ως αποτέλεσμα, ένας αριθμός νέων ειδών έχει περιγραφή φέρνοντας τον αριθμό ειδών του γένους Amphilophus μεταξύ τριών ή εννέα, ανάλογα με τον συγγραφέα. Ωστόσο, οι ερευνητές θα πρέπει να είναι προσεκτικοί για  ακατάλληλη χρήση εννοιών των ειδών γιατί μπορεί να οδηγήσει σε ανούσιες οριοθετήσεις.

Μελέτες και απόψεις στην εξελικτική βιολογία, για την συμπατριακή διαφοροποίηση, φυλογεωγραφία, αποικισμός και ιστορία του πληθυσμού του συμπλέγματος των ειδών (Amphilophus spp.) τα δύο είδη του συμπλέγματος Midas Cichlid συνυπάρχουν στις μεγάλες λίμνες της Νικαράγουας. Το ευρέως διαδεδομένο είναι το κοινό A. citrinellus, και το φαινομενικά πιο εξειδικευμένο και μόνο τοπικά άφθονα είδος Α. labiatus που είναι μορφολογικά αρκετά ευδιάκριτο, γεγονός που υποδηλώνει ότι διαχωρίζονται και βιοτοπικά.

Το Amphilophus labiatus έχει πολύ χαρακτηριστικά σαρκώδη χείλη, (χαρακτηριστικό επίσης κοινό σε κάποιες αφρικανικές κιχλίδες), πιο επιμήκη ρύγχος που ερμηνεύεται χαρακτηριστικά ως προσαρμογέας για τη διατροφή τους με ασπόνδυλα και καρκινοειδή, πιπιλίζοντας την τροφή τους. Το μακρόστενο ρύγχος αποτελεί πρόσθετη προσαρμογή για την αύξηση της δύναμης αναρρόφησης. Σε συμφωνία με την υποθετική συμπεριφορά αναζήτησης τροφής, βρήκαμε το A. labiatus, όπως άλλες κιχλίδες με σαρκώδη χείλη, να συνδέονται με την παρουσία τους σε βραχώδεις βιότοπους, ενώ το A. Citrinellus βρέθηκε ως επί το πλείστον σε αμμώδη βυθούς στις μεγάλες λίμνες.

Αν και τα Red Devil ζούνε κοντά στην ακτίνα των κιχλίδων,  A. citrinellus τα A. labiatus είναι μορφολογικά και οικολογικά σαφώς διαφοροποιημένα, παραμένουν όμως γενετικά απροσδόκητα δυσδιάκριτα.

Πιθανώς λόγω της εμμονής των κοινών προγονικών πολυμορφισμών, η έντονη φαινοτυπική πλαστικότητα μπορεί να αποκλειστεί αφού σε συμπατριακά περιβάλλοντα είναι συχνές οι γενετικές διαφορές που βρέθηκαν στο εργαστήριο, όταν τα ψάρια τρέφονταν με τις ίδιες τροφές. Επίσης στο εργαστήριο τα A. labiatus προτιμούν να ζευγαρώνουν με χοντρά χείλη ψάρια και όχι με μικρά υποστηρίζοντας περαιτέρω την κατάστασή τους ως δύο περιγραφόμενων ειδών.

Φαίνεται ότι η μορφολογική καινοτομία των A. labiatus εξελίχθηκαν πολύ γρήγορα και πολλές φορές ανεξάρτητα σε διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες. Αυτή η ιδέα υποστηρίζεται από την παρουσία μορφών με χοντρά χείλη σε μερικές από τις λίμνες κρατήρες της Νικαράγουας (όπως η Masaya, Xiloá και Apoyeque - αν και σε χαμηλές συχνότητες και γενετικά αδιαφοροποίητα από άλλες μορφές εντός αυτών των λιμνών). Μελλοντική έρευνα για πρόσθετες μορφολογικές και  χαρακτηριστικές διαφορές όπως το σχήμα του σώματος, οι τροφικές δομές ή ο χρωματισμός και η γενετική διαφοροποίηση μπορεί να οδηγήσουν σε μελλοντικές περιγραφές αρκετών ειδών με χοντρά χείλη στις λίμνες κρατήρες της περιοχής.

Εν κατακλείδι:

Στον ενυδριεακό κόσμο αλλά και στην φύση θα βρούμε αρκετούς υβριδισμούς με τα A. Citrinellus μια που ανήκουν στην ίδια οικογένεια και μοιράζονται τις ίδιες λίμνες, αλλά μιλώντας για F1 και F2 καθαρόαιμων ειδών A. Labiatus, αυτό που συμπεραίνουμε είναι ότι μορφολογικά και βιοτοπικά έχουν αρκετές χαρακτηριστικές διαφορές.

Σωματότυπος:

Αρχικά το σώμα τους είναι στενόμακρο και το τελικό τους μέγεθος είναι σχετικά μικρότερο από έναν κλασικό Μίδα για να μπορεί να είναι ποιο ευέλικτα και να τρυπώνει εύκολα στις οπές των βράχων. (μοιάζουν περισσότερο σε Αφρικάνες εκτός από τα πτερύγια τους που είναι Αμερικάνικα). Ακόμη και το μετωπιαίο λίπωμα είναι σε συνέχεια της δυναμικής μορφής του σώματος τους και δεν ξεχωρίζει από το σώμα του τόσο έντονα όπως των A. Citrinellus. Το στενόμακρο κεφάλι με τα έντονα χείλια τους εσωτερικούς δυνατούς γομφίους είναι καθοριστικά για την διατροφή τους και την προτίμηση τους σε όστρακα και ασπόνδυλα που ζουν στον βιότοπο τους δηλαδή κοντά σε βραχισμούς.

Συμπατριώτες σε διαφορετικούς βιότοπους:

Τα Citrinellus και άλλες παρεμφερείς διασταυρώσεις του είδους ζούνε κυρίως στους βενθικούς αμμώδης πυθμένες, για αυτό και πληθυσμιακά τα συγκεκριμένα είδη υπερτερούν σε αριθμό σε σχέση με τα A. Labiatus  που ζούνε μονό στους συγκεκριμένους βραχώδεις βιότοπους. Μπορεί να είναι περιορισμένα τα μέρη που ζούνε αλλά αυτό τα διατήρησε σε ένα βαθμό ποιο καθαρά σαν είδος μια που ο διαφορετικός τρόπος ζωής τα κρατάει σε μια απόσταση από τα άλλα είδη.

Γενετικός καθορισμός:

Από τις μελέτες που έχουν γίνει δεν έχει υπάρξει μια ξεκάθαρη εικόνα μια που έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Άλλωστε το A. Labiatus και το A. Citrinellus είναι τα πρώτα 2 είδη που καταγράφηκαν αρχικά στις λίμνες τις Νικαράγουα και δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι εάν το ένα είδος προέρχεται από το άλλο ή αν το ίδιο είδος εξελίχθηκε απλά στις μεγάλες λίμνες αλλά σε διαφορετικούς βιοτόπους αναπτύσσοντας για αυτό το λόγο διαφορετικά μορφολογικά χαρακτηριστικά στο πέρας των χρόνων. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα υπόλοιπα είδη προέρχονται και από τα δυο είδη που αναφερόμαστε και μόνο μετά από σχεδόν  εκατό χρόνια καταγράφηκε το τρίτο είδος έως σήμερα που έχουμε φτάσει τα 9.

Πηγές:

https://www.youtube.com/watch?v=xLK1JguJubs

https://nas.er.usgs.gov/queries/factsheet.aspx?SpeciesID=444

https://wiki.nus.edu.sg/display/TAX/Amphilophus+citrinellus+-+Midas+Cichlid

https://bmcecolevol.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2148-10-326

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15189226/

https://www.researchgate.net/publication/259674444_Two_new_endemic_species_in_the_Midas_cichlid_species_complex_from_Nicaraguan_crater_lakes_Amphilophus_tolteca_and_Amphilophus_viridis_Perciformes_Cichlidae

https://digitalcommons.unl.edu/ichthynicar/24/

https://academic.oup.com/mbe/article/34/10/2469/3746560

https://www.semanticscholar.org/paper/The-Midas-cichlid-species-complex%3A-incipient-in-Barluenga-Meyer/363b052295b04d54c5a184476a88fc3f5a7791a7

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1560081/

https://cichlidae.com/species.php?id=166

https://www.researchgate.net/publication/232227657_The_ecological_and_genetic_basis_of_convergent_thick-lipped_phenotypes_in_cichlid_fishes

Συντάκτες: @Jester @Rik

Επιμέλεια δημοσίευση: @SOTIRIS @marinos @Am Team